Биыл 17 шілдeдe aстaнaлы&#1179тaрды&#1187 интeрнeт бaйлaнысы нaшaрлaуы м&#1199мкін дeгeн a&#1179пaрaт шы&#1179ты. Aртыншa &#1179aзa&#1179стaнды&#1179тaр&#1171a &#1179aуіпсіздік сeртификaтын oрнaту турaлы SMS xaбaрлaмaлaр т&#1199сe бaстaды. Кeйбірeулeр сeртификaтты&#1187 &#1179aжeттілігінe к&#1199м&#1241н кeлтіріп, oны oрнaтудaн бaс тaртты. Жeлі &#1179oлдaнушылaры интeрнeт бaйлaнысыны&#1187 нaшaрлa&#1171aнын дa сeзгeн. Aлaйдa 6 тaмыз к&#1199ні Прeзидeнт &#1178aсым-Жoмaрт Тo&#1179aeв сeртификaтты сынa&#1179тaн &#1257ткізу с&#1241тті aя&#1179тaл&#1171aнын aйтып, тeстілeу 7 тaмыздaн бaстaп aя&#1179тaлaтынын xaбaрлaды. Tengrinews.kz тілшісі &#1179aуіпсіздік сeртификaты дeгeн нe ж&#1241нe oны&#1187 нe &#1199шін жaсaл&#1171aнын т&#1199сіндірeді, сoндaй-a&#1179, сaрaпшылaрды&#1187 білдіргeн пікірлeрінe шoлу жaсaйды.

Цифрлы&#1179 дaму, иннoвaциялaр ж&#1241нe aэрo&#1171aрыш &#1257нeрк&#1241сібі министрлігіні&#1187 сaйтындa у&#1241кілeтті oргaндaр Н&#1201р-С&#1201лтaн &#1179аласыны&#1187 байланыс операторларымен «азаматтарды, мемлекеттік органдарды ж&#1241не жеке компанияларды хакерлік шабуылдардан, интернет-алая&#1179тардан сондай-а&#1179 кибершабуылдан &#1179ор&#1171ау ма&#1179сатында техникалы&#1179 ж&#1201мыстар» ж&#1199ргізіліп жат&#1179анын хабарла&#1171ан.

Астаналы&#1179тар интернет ресурстарына кіре алмай, проблема туындаса, &#1201ялы телефон немесе планшетті&#1187 тіркелгеніне к&#1257з жеткізіп, &#1179ауіпсіздік сертификатын орнатып не болмаса call-орталы&#1179тар&#1171а хабарласуды &#1201сын&#1171ан.

&#1200ялы байланысты&#1187 нашарлауы

Абоненттерге &#1201ялы байланыс операторларынан qca.kz сілтемесі бойынша &#1179ауіпсіздік сертификатын орнату туралы SMS хабарламалар келген. Орнатылма&#1171ан жа&#1171дайда кейбір интернет ресурстарды&#1187 &#1179олжетімсіз болатыны айтыл&#1171ан.

«У&#1241кілетті органдар бізді&#1187 Н&#1201р-С&#1201лтан &#1179аласыны&#1187 т&#1201р&#1171ындарын &#1179ауіпсіздік сертификатын орнату туралы хабарламалар таратуымызды с&#1201рады», — деп хабарла&#1171ан «Tele2 &#1178аза&#1179станны&#1187» &#1179о&#1171аммен байланыс б&#1257ліміні&#1187 басты&#1171ы Олжас Бибанов.

Олжас Бибановты&#1187 с&#1257зінше, &#1257тініш тек астаналы&#1179 т&#1201р&#1171ындар&#1171а &#1179атысты бол&#1171ан.

Тіпті Kcell ж&#1241не Activ байланыс операторларыны&#1187 ресми сайтында &#1179ауіпсіздік сертификатын орнату туралы ескертулер жариялан&#1171ан.

Beeline байланыс операторы да &#1179алыс &#1179алма&#1171ан. Орталы&#1179ты&#1187 корпоративтік байланыс ж&#1257ніндегі директоры Алексей Бендзъді&#1187 айтуынша, интернетке шы&#1171а алатын кез келген &#1179&#1201рыл&#1171ы &#1179ауіпсіздік сертификатын орнатуы керек деген на&#1179ты за&#1187намалы&#1179 талап бол&#1171ан.

«Интернет желісіне шы&#1171у&#1171а м&#1199мкіндігі бар &#1179&#1201рыл&#1171ылар орнатуы тиіс б&#1201л сертификатты &#1179&#1201зырлы органдар &#1241зірлеген», — деп м&#1241лімдеген Алексей Бендзъ.

Байланыс операторлары &#1201ялы телефондардан б&#1257лек, Windows/MacOS платформасында&#1171ы барлы&#1179 компьютер мен ноутбукте &#1179ауіпсіздік сертификаты болуы керек деп ескерткен.

&#1178ауіпсіздік сертификаты «т&#1201за&#1179» па?

&#1240леуметтік желі &#1179олданушылары сертификатты «т&#1201за&#1179&#1179а» те&#1187еп, оны&#1187 &#1179ажеттілігіне к&#1199м&#1241н келтіре баста&#1171ан. Б&#1201л т&#1201р&#1171ыда &#1178аза&#1179стан интернет-&#1179ауымдасты&#1171ыны&#1187 президенті Шавкат Сабиров &#1179ауіпсіздік сертификаты туралы ойын б&#1257лісті.

«&#1178аза&#1179станды&#1179тарды&#1187 «т&#1201за&#1179» деп айт&#1179аны мені&#1187ше &#1201лтты&#1179 &#1179ауіпсіздік сертификаты болуы керек. «Байланыс туралы» за&#1187да &#1178аза&#1179станнан тыс жерде ж&#1199ргісі келетін пайдаланушылар &#1201лтты&#1179 &#1179ауіпсіздік сертификаттарын орнатуы керек деп айтыл&#1171ан. Ол &#1199шін сізді&#1187 байланыс операторы&#1187ыз &#1201сын&#1171ан &#1179ауіпсіздік сертификатын орнату керек», — дейді Шавкат Сабиров.

Демек, Шавкат Сабировты&#1187 с&#1257зінше, &#1241лем арала&#1171ы&#1187ыз келсе, мемлекет &#1201сын&#1171ан &#1179ауіпсіздік сертификатын орнату &#1179ажет. Сондай-а&#1179 &#1179азіргі та&#1187да &#1241лемде &#1179ауіпсіз Интернетті пайдалануда жаһанды&#1179 проблемалар бар.

«&#1240лем бойынша сертификатты орнату&#1171а байланысты &#1257ткізілген барлы&#1179 т&#1241жірибе с&#1241тсіз ая&#1179талды деуге болады. Б&#1201л &#1179ауіпсіз режимде ж&#1201мыс істеу &#1199шін жасал&#1171ан тек с&#1241тсіз &#1171ана емес сондай-а&#1179 ауыр т&#1241жірибе», — дейді &#1179ауымдасты&#1179 президенті.

© unsplash.com

Шавкат Сабировты&#1187 айтуынша, техникалы&#1179 немесе адами факторла&#1171а байланысты хакерлер сертификатты &#1201рлап не б&#1201&#1171аттап алатын болса, оны орнат&#1179ан барлы&#1179 азаматты&#1187 жеке а&#1179параттары шабуылдаушыларды&#1187 &#1179олына т&#1199седі. М&#1201ндай о&#1179и&#1171алар жиі кездесетін к&#1257рінеді.

Мысалы 2011 жылы иранды&#1179 хакер Comodo компаниясыны&#1187 жасанды сертификаттарын жаса&#1171ан. Алты жылдан кейін д&#1241л осындай о&#1179и&#1171а Symantec компаниясыны&#1187 да басынан &#1257ткен. Хакерлер Google ж&#1241не Mozilla компанияларыны&#1187 сервисін &#1179олды &#1179ыл&#1171ан. Сарапшыны&#1187 айтуынша, Нидерландыда&#1171ы мемлекеттік органдарды&#1187 д&#1241л осындай сертификатты орнату т&#1241жірибесі с&#1241тсіз ая&#1179тал&#1171ан.

«DigiNotar сертификатын орнат&#1179аннан кейін хакерлер б&#1199кіл мемлекеттік хат-хабарларды &#1179олды &#1179ыл&#1171ан. &#1240лем бойынша бірде-бір елде мемлекет де&#1187гейінде сертификатты орнату т&#1241жірибесі с&#1241тті ая&#1179талма&#1171ан. 2015 жылды&#1187 &#1257зінде ICANN халы&#1179аралы&#1179 &#1201йымы сертификатты орнату мемлекет т&#1201р&#1171ындары &#1199шін &#1199лкен &#1179ауіп т&#1257ндіруі м&#1199мкін екенін ескерткен», — деп хабарла&#1171ан &#1179ауымдасты&#1179 президенті.

Сарапшы маман &#1201лтты&#1179 &#1179ауіпсіздік сертификатын орнат&#1179ан елге &#1199лкен &#1179ауіп т&#1257неді дейді. Себебі хакерлер азаматтарды&#1187 жеке хат-хабарламаларымен &#1179оса банктік &#1179&#1201пияс&#1257здеріне де &#1179ол жеткізе алатын к&#1257рінеді.

Интернет-&#1179ауымдасты&#1179 президентіні&#1187 с&#1257зінше, интернетте &#1179ызмет к&#1257рсететін компаниялар сертификатпен &#1179оса &#1179олданушыларды&#1187 &#1179ауіпсіздігіне де жауап беруі тиіс.

У&#1241кілетті органдар не дейді?

Цифрлы&#1179 даму, инновациялар ж&#1241не аэро&#1171арыш &#1257нерк&#1241сібі министрлігіні&#1187 &#1257кілдері де к&#1257п &#1201замай &#1179ауіпсіздік сертификаты туралы пікірлерін б&#1257лісті. Вице-министр Абылайхан Оспанов &#1201ялы телефон операторлары халы&#1179&#1179а &#1179ауіпсіздік сертификатын орнату&#1171а барлы&#1179 м&#1199мкіндікті жасау&#1171а міндетті екенін м&#1241лімдеген.

«Б&#1201л ереже 2015 жылы байланыс туралы за&#1187&#1171а енгізілген. Байланыс операторлары к&#1257пшілікке &#1257з &#1179&#1201рыл&#1171ыларына техникалы&#1179 &#1179ауіпсіздік сертификатын ж&#1199ктеп, орнату&#1171а м&#1199мкіндікті &#1201сынуы &#1179ажет», — деген еді вице-министр.

© Т&#1201рар &#1178азан&#1171апов

Вице-министрді&#1187 &#1179ауіпсіздік сертификаты бойынша ойы м&#1199лдем бас&#1179аша. Абылайхан Оспановты&#1187 с&#1257зінше, &#1201лтты&#1179 &#1179ауіпсіздік сертификатын орнатуды&#1187 о&#1187 т&#1201стары да бар.

«Сертификат &#1179олданушылар&#1171а фишинг сайттар&#1171а кірмеуге м&#1199мкіндік береді. Хакерлік шабуылдар жасау кезінде сізді бір сайттан екінші сайт&#1179а аударып, жеке м&#1241ліметтер &#1179олды болуы м&#1199мкін. О&#1171ан сізді&#1187 т&#1257лем ж&#1241не банк карталары&#1187ыз туралы барлы&#1179 а&#1179параттар кіреді. Сертификатты орнату&#1171а екімді &#1179инамаймыз. &#1178алауы&#1187ыз бойына орнатып, не болмаса бас тартуы&#1187ыз&#1171а да болады», — деп м&#1241лімдеді вице-министр.

Сондай-а&#1179 вице-министр сертификатты орнату туралы SMS хабарлама келген кезде бірден оны орнататынын айт&#1179ан.

Сонымен, сертификат ерікті ме, жо&#1179 па?

Цифрлы&#1179 даму, инновациялар ж&#1241не аэро&#1171арыш &#1257нерк&#1241сібі министрі Ас&#1179ар Ж&#1201ма&#1171алиев те б&#1201л м&#1241селе т&#1201р&#1171ысында &#1257з пікірін білдірген.

«Сертификатты орнату ерікті т&#1199рде ж&#1199зеге асады. Егер бала-ша&#1171а&#1187ыз бен жа&#1179ындары&#1187ыз туралы ала&#1187дап, &#1179ауіпті а&#1179параттарды к&#1257рмесін десе&#1187із орнаты&#1187ыз, орнат&#1179ызы&#1187 келмесе — &#1257з еркі&#1187із. Сондай-а&#1179 сертификат а&#1179парат &#1179ауіпсіздігін са&#1179тау&#1171а да к&#1257мектеседі», — дейді министр.

Ж&#1201ма&#1171алиевті&#1187 с&#1257зінше, &#1179аза&#1179станды&#1179тарды&#1187 жеке деректеріні&#1187 са&#1179талуына Конституция кепілдік береді.

Ас&#1179ар Ж&#1201ма&#1171алиев © Т&#1201рар &#1178азан&#1171апов

Кибер шабуылдарды талдау ж&#1241не зерттеу орталы&#1171ыны&#1187 директоры Арман &#1240бдрасыловты&#1187 айтуынша, сертификатты дайындау технологиясы аса бір ауыр технология емес. Оны даярлау&#1171а &#1201за&#1179 уа&#1179ыт кетпеген, шамамен бір са&#1171ат.

«Б&#1201л &#1257те о&#1187ай процесс. М&#1241селе сертификат &#1179алай іске асырылып, &#1179алай &#1179олданылатынды&#1171ында. Квалификация &#1179ажет. Ондай мамандар мемлекеттік &#1179ызметте бар», — дейі Арман &#1240бдрасылов.

Алайда сертификатты орнату&#1171а арнал&#1171ан сайтты&#1187 жеке т&#1201л&#1171а&#1171а тіркелгендігі аны&#1179тал&#1171ан. Министр Ас&#1179ар Ж&#1201ма&#1171алиев б&#1201дан хабары жо&#1179 екенін айтып, сайт иелерімен не мемлекеттік техникалы&#1179 &#1179ызметпен байланысу керек екенін ал&#1171а тарт&#1179ан.

&#1200лтты&#1179 &#1179ауіпсіздік комитеті сертификат туралы

Комитет &#1257кілдеріні&#1187 айтуынша, &#1201лтты&#1179 &#1179ауіпсіздік сертификатын енгізуді&#1187 басты ма&#1179саты — азаматтарды, мемлекеттік органдар мен жеке компанияларды хакерлерден, интернеттегі алая&#1179тардан ж&#1241не кибершауылшылардан &#1179ор&#1171ау &#1199шін &#1179&#1201рыл&#1171ан. Мысал ретінде 2016 жылы желіде тарап кеткен «К&#1257к кит» ойынын айт&#1179ан. Ол ойынны&#1187 ма&#1179саты адамды &#1257з-&#1257зіне &#1179ол ж&#1201мсауына дейін жеткізу бол&#1171ан. 

«Біз &#1178аза&#1179стан &#1199шін арнайы кибер&#1179ал&#1179ан &#1179&#1201растырып жатырмыз. Ол &#1241лемдік кибер&#1179ауіпсіздік саласында&#1171ы сатушыларды&#1187 е&#1187 жа&#1179сы шешімдерін &#1179олданады ж&#1241не ол &#1179ытайлы&#1179 аналог&#1179а &#1201&#1179самайды», — деп м&#1241лімдеді комитеттегілер.

Алайда &#1178асым-Жомарт То&#1179аевты&#1187 &#1179ауіпсіздік сертификатына байланысты Twitter пара&#1179шасында айт&#1179ан м&#1241лімдемесі барлы&#1179 пікірлерге н&#1199кте &#1179ойды. Президентті&#1187 айтуынша, кибер&#1179ал&#1179ан ба&#1171дарламасы бойынша &#1179ауіпсіздік сертификатын тестілеуді&#1187 жедел ая&#1179талуы сырттан &#1179ауіп т&#1257нгенде техникалы&#1179 жабды&#1179талу де&#1187гейіні&#1187 жо&#1171ары екенін к&#1257рсеткен.

«М&#1201ндай жа&#1171дайлар б&#1201рын бол&#1171ан. Е&#1187 бастысы — &#1178Р интернет &#1179олданушыларына &#1179олайсызды&#1179 болмайды. &#1178ауіптенуге еш негіз жо&#1179», — делінген Президентті&#1187 жазбасында.

&#1200лтты&#1179 &#1179ауіпсіздік комитетіні&#1187 хабарлауынша, &#1179ауіпсіздік сертификатын &#1179олдану бойынша тестілеу с&#1241тті ая&#1179тал&#1171ан. &#1178ауіпсіздік сертификатын &#1179олдану болаша&#1179та кибер ж&#1241не а&#1179паратты&#1179 шабуылдар т&#1199ріндегі &#1201лтты&#1179 &#1179ауіпсіздікке &#1179ауіп т&#1257нген кезде &#1178аза&#1179стан азаматтарына алдын ала хабарлау ар&#1179ылы ж&#1199зеге асырылады.

Айта кетейік, &#1200лтты&#1179 &#1179ауіпсіздік &#1179ызметі тестілеуді&#1187 7 тамыздан бастап ая&#1179талатынын хабарла&#1171ан. Алда&#1171ы к&#1199ндері ресми сайтта &#1179ауіпсіздік сертификатын алып тастау ж&#1257нінде н&#1201с&#1179аулы&#1179 жарияланады.

Комментарии и уведомления в настоящее время закрыты..

Комментарии закрыты.